Ekspertlər xəbərdarlıq edir: Sumqayıtın inkişafı planlı olmasa, xaosa çevriləcək

 

Sumqayıtda yeni yaşayış massivlərinin inkişafı və şəhərsalma problemləri

Son illər Sumqayıt şəhəri Azərbaycanın ən sürətlə inkişaf edən sənaye və yaşayış mərkəzlərindən birinə çevrilib. Xüsusilə Bakıdan köç edən ailələrin və yeni sənaye müəssisələrində çalışan insanların sayının artması şəhərdə yaşayış massivlərinə olan tələbatı xeyli yüksəldib. Lakin bu inkişafla yanaşı, şəhərsalma və infrastruktur problemləri də özünü göstərməkdədir. Xeberle.com mövzu ilə bağlı araşdırma aparıb.

Yeni massivlər – sürətli tikinti, artan tələbat

Sumqayıtın müxtəlif ərazilərində – "Yaşma yolu”, "Kotec qəsəbəsi”, "Saray kəndi” və "12-ci mikrorayon ətrafı” istiqamətlərində çoxmərtəbəli binalar və fərdi ev massivləri tikilir. Bu layihələr əsasən özəl inşaat şirkətləri tərəfindən həyata keçirilir və əksəriyyətində orta gəlirli ailələr üçün mənzillər nəzərdə tutulub.

Şəhər sakini Rəna Hüseynova deyir ki, "Yaşma yolu” istiqamətində yeni binada yaşayır, amma ətrafda nə məktəb, nə də uşaq bağçası var: "Evimizi ötən il almışıq. Mənzil rahatdır, amma ətrafda nə məktəb, nə də uşaq bağçası var. Hər səhər uşağı 2 kilometr uzaqdakı bağçaya aparmaq məcburiyyətindəyəm. Yollar da çox dar və işıqsızdır. Tikinti çoxdur, amma yaşayış üçün şərait tam deyil.”

Yeni massivlərin inkişafı şəhərin demoqrafik strukturuna da təsir göstərir. Əgər 2010-cu illərdə Sumqayıtın əhalisi 320 min nəfər idisə, hazırda bu rəqəm təxminən 500 min nəfərə yaxındır. Artan əhali təzyiqi nəqliyyat, su təchizatı, tullantıların idarə edilməsi və sosial infrastruktur kimi sahələrdə çətinliklər yaradır.

Şəhərsalma problemləri: Planlaşdırma və nəzarət çatışmazlığı

Yeni massivlərin bir çoxu birləşdirilmiş baş plan əsasında deyil, lokal tikinti qərarları ilə salınır. Bu isə aşağıdakı problemləri dərinləşdirir: Yolların dar olması və park yerlərinin çatışmazlığı, yaşayış binaları ilə məktəb, bağça, poliklinika kimi obyektlər arasında məsafənin düzgün planlaşdırılmaması, kanalizasiya və yağış sularının axıdılması sistemlərinin köhnə qalması və s. Kimi amillər daxildir.

Ekspertlərin fikrincə, bu vəziyyətin səbəblərindən biri Sumqayıt şəhərinin baş planının yenilənməsinin ləngiməsi və yerli tikinti nəzarətinin zəif həyata keçirilməsidir.

 

Tanınmış memar Faiq İsmayılov Xeberle.com-a açıqlamasında deyib ki, istər Sumqayıtda, istərsə də digər şəhərtipli qəsəbələrdə şəhər konsepsiyasına uyğun baş planın hazırlanması mütləqdir:"Həmin baş planda görüləcək bütün tikinti işləri əks olunmalıdır. Əgər Sumqayıt kimi bir şəhərin baş planında yenilənmə aparılmırsa, bu, tikinti işlərinin planlaşdırılmadan, nizamsız şəkildə həyata keçirildiyini göstərir ki, bu da yolverilməzdir. Ümumilikdə demək olar ki, Sumqayıt şəhərində hər il artım müşahidə olunur — əhalinin sayı artır, tikinti fəaliyyəti genişlənir. Lakin bu inkişaf prosesinin davamlı və səmərəli olması üçün tikinti işləri şəhərsalma konsepsiyasına uyğun şəkildə həyata keçirilməlidir”.

Yaşıl zonalar və ekoloji tarazlıq

Sumqayıt illər boyu sənaye şəhəri kimi tanınıb, lakin son dövrlər yaşıl sahələrin artırılması istiqamətində addımlar atılır. Bununla belə, yeni massivlərin bəzilərində park və istirahət zonaları üçün kifayət qədər sahə ayrılmır. Bu da ekoloji balansın pozulması və şəhər havasının keyfiyyətinə təsir göstərir.

Mütəxəssislər bildirirlər ki, hər yeni massivdə ümumi sahənin azı 20%-i yaşıllığa ayrılmalıdır, lakin bu norma əksər hallarda ya nəzərə alınmır, ya da tikinti sonrası icra edilmir.

 

Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi yanında İctimai Şuranın üzvü, ətraf mühit məsələləri üzrə ekspert Rövşən Abbasov Xeberle.com-a bildirib ki, bu çox təhlükəli tendensiyadır: "Sumqayıt bulvarında tikililərin aparılması, orada evlərin tikilməsi yolverilməzdir. Üstəlik, bu evlərdə rütubət çox ola bilər. Xəzər səviyyəsi yenidən qalxarsa, çox ciddi problemlər yarana bilər”.

Nəqliyyat və ictimai xidmətlər

Sumqayıtın əsas yolları – Heydər Əliyev prospekti, 1-ci mikrorayon dairəsi və Stansiya istiqaməti artıq pik saatlarda yüklənir. Yeni massivlərdə yaşayanların çoxu Bakıya işləməyə gedir, bu da Sumqayıt–Bakı marşrutlarını və qatar xətlərini əlavə yükləyir.

Sakin Fərhad Məmmədov deyir ki, səhər saatlarında avtobus tapmaq olmur: "Yeni binalar tikilib, amma ictimai nəqliyyat həmin artıma uyğunlaşdırılmayıb. Hər şey sürətlə tikilir, amma insanlar üçün rahatlıq paralel şəkildə qurulmur.”

Bəzi yeni məhəllələrdə isə avtobus xətləri, işıqlandırma və kommunal xidmətlər hələ tam təşkil edilməyib. Bu, sakinlər arasında narazılıq doğurur və "tikilib-təhvil verildi, amma yaşamaq çətindir” kimi şikayətlərə səbəb olur.

Mütəxəssislər hesab edir ki, Sumqayıtda şəhərsalma siyasəti Bakı ətrafı regionun inkişaf planına inteqrasiya edilməlidir. Bunun üçün: Şəhərin baş planı yenilənməli, tikinti icazələri bu sənədə əsasən verilməlidir. Yeni massivlərdə məktəb, bağça, tibb məntəqəsi və yaşıl zonalar üçün torpaq sahələri əvvəlcədən ayrılmalıdır. İctimai nəqliyyat xətləri yeni məhəllələrə uyğunlaşdırılmalıdır. Tikinti şirkətlərinə nəzarət gücləndirilməlidir ki, sosial infrastruktur layihələri də tam icra olunsun.

Sumqayıt bu gün Azərbaycanın ən perspektivli şəhərlərindən biridir. Lakin bu inkişafın davamlı olması üçün şəhərsalma planlaması, ekoloji düşüncə və sosial balans unudulmamalıdır. Əks halda, sürətli tikinti dalğası yaxın gələcəkdə urbanizasiya xaosuna çevrilə bilər. Sumqayıt üçün əsas vəzifə indi sürətli böyümə ilə ağıllı planlaşdırma arasında tarazlıq tapmaqdır.

Elşən YƏHYAYEV,

Xeberle.com

Xəbərdən istifadə edərkən istinad etmək vacibdir.